به گزارش پايگاه خبري تحليلي پيرغار به نقل از خبرنگار اقتصادي شبکه اطلاع‌رساني راه دانا؛ دولت يازدهم همه تخم‌مرغ‌هاي خود را در سبد برجام چيد و پس از چند سال از اجراي آن ماحصلش به گفته دولتمردان تدبير و اميد براي کشور «هيچ» بود؛ به گفته علي ربيعي سخنگوي دولت، برجام کارکرد خود را ازدست‌داده است.

امضاي جان کري تضمين برجام بود؛ قرار بود گلابي و هلوي برجام را بچينيم ولي بااينکه ايران تمامي تعهدات خود را پيش پيش اجرا کرد اما غربي‌ها نه‌تنها تعهدات خود را انجام نداند، بلکه با کارشکني و وقت‌کشي باعث شدند اين توافق بين‌المللي نفعي براي کشورمان نداشته باشد.

پس اينکه برجام کارکرد خود را از دست داد و عملاً هيچ نصيبمان شد؛ حالا دولت که جز پشت پا زدن، چيزي از غربي‌ها نصيبش نشده نگاهش به سمت شرق چرخيده و به دنبال توافق تجاري با چين است.

پيش‌نويس توافق تجاري ايران و چين تا حدودي نهايي شده و متن پيشنهادي چيني‌ها در وزارت امور خارجه کشورمان در حال بررسي است؛ اما چندي است که در فضاي مجازي و رسمي در مورد اين قرارداد بلندمدت صحبت مي‌شود و همه‌جا بحث آن است؛ برخي واگذاري يا فروش جزاير ايراني همچون کيش را مطرح مي‌کنند و برخي هم آن را يک‌طرفه به نفع چيني‌ها مي‌دانند.

برخي از اصلاح‌طلبان نيز با تشديد اين ادعا‌ها دنبال ايجاد فضاي بدبيني نسبت به چين بوده تا جامعه را در مورد اين توافق تجاري 25 ساله ملتهب و بدبين کنند. خارج نشينان هم از غافله عقب نماندند و در فضاي مجازي مدام در مورد اين قرارداد فضاسازي مي‌کنند که اين موارد اصلاً صحت ندارد.

البته متن اوليه اين توافقنامه تجاري توسط شبکه تلويزيوني لندي- سعودي ايران اينترنشنال منتشر شد و ظاهراً شبکه‌اي براي ايجاد بدبيني نسبت به اين قرارداد شکل‌گرفته و هدفشان اين است که اين توافق اجرايي نشود؛ اما واقعاً نفع آن‌ها در عدم امضاي اين توافق بين تهران و پکن چيست؟

دراين‌بين زمزمه‌هايي از مذاکره برخي اروپايي‌‌ها (بازگشت شرکت‌ها و اجراي قراردادها) با ايران شنيده مي‌شود؛ البته غربي‌ها بارها در طول اين 40 سال خود را نشان دادند و هرچند صباحي به ايران آمدند و به بهانه واهي رفتند و جز ضرر چيزي حاصل کشور نشد.

بر اساس اين گزارش هندي‌ها هم که بيش از دو دهه تمايل براي سرمايه‌گذاري در توسعه پروژه بندر چابهار و امضاء قرارداد اما مدام تعلل کرده و علت را هم تحريم‌هاي آمريکا اعلام مي‌کردند، حالا با جدي شدن امضاء توافق ايران و چين، به تکاپو افتادند و قرار است هيئتي از اين کشور براي اجرايي شدن قراردادشان به ايران بيايد.

همه اين موارد قطعاً با نظر آمريکايي انجام مي‌شود و آمريکايي‌ها قصد دارند مانع امضاء و اجراي اين توافق شود.

بااينکه حال چرا برخي مخالف امضاء توافق تجاري 25 ساله ايران و چين هستند و مواردي که مطرح مي‌شود، صحت دارد؟ پشت پرده اين فضاسازي‌ها چيست؟ اين قرارداد به نفع ايران هست يا چين يا به ضرر غرب و برخي‌ها؟ چرا سفر اروپايي و هندي‌ها چيست؟

يک توافق برد-برد واقعي/ هدف چين چيست اقتصاد يا امنيت ملي؟

عطا بهرامي، کارشناس حوزه اقتصاد بين‌الملل در گفتگو با خبرنگار اقتصادي شبکه اطلاع رساني راه دانا؛ در مورد توافق تجاري 25 ساله ايران و چين، اظهار کرد: دولت پس‌ازآنکه به سمت غربي‌ها رفت و هيچ دستاوردي برايش نداشت، به سمت شرق گرايش پيدا کرده و قرار است توافقي با چين امضا کند که ظاهراً آقاي روحاني هم نسبت به آن تمايل دارد.

وي با بيان اينکه توافق تجاري ايران با چين از چند جهت يک توافق برد-برد واقعي است، افزود: چيني‌ها، منافع اقتصادي که از قرارداد با ايران مي‌خواهند، فرع موضوع است البته برخي مي‌گويند منافع و حجم تجارت چين با آمريکا 500 ميليارد و با ايران حدود 20 ميليارد دلار است، ولي چيني‌ها به اين توافق، اقتصادي نگاه نمي‌کنند.

اين کارشناس اقتصاد بين‌الملل ادامه داد: چين به اين مي‌نگرد که اگر ايران باشد به خاورميانه دسترسي دارد و اگر ايران از دست برود، آن‌ها عملاً هيچ دسترسي امني به انرژي ندارند و در خاورميانه و شمال آفريقا جايگاهي نخواهند داشت؛ به همين دليل بحث امنيت ملي کشور چين مطرح است و اين موضوع در مورد روسيه وجود دارد.

بهرامي با اشاره به اينکه روسيه و چين سازمان همکاري‌هاي شانگهاي را براي مقابله با آمريکا ايجاد کردند، تأکيد کرد: اگر ايراني در کار نباشد، دسترسي اين دو کشور به پل خاورميانه از دست مي‌رود و تمام منطقه به آمريکايي‌ها مي‌رسد؛ به همين دليل چيني‌ها به توافق با ايران از جهت راهبردي نگاه مي‌کنند و امنيت ملي خودشان را مدنظر دارند.

ايران عضو سازمان همکاري شانگهاي مي‌شود/ ديوار تحريم‌ها فرومي‌ريزد؟

وي در مورد تأمين منافع ايران با امضاء توافق با چين گفت: ايران با اين قرارداد مي‌تواند با عضويت در سازمان همکاري شانگهاي که حتماً بعد از امضاي توافق با چيني‌ها انجام خواهد شد، توان امنيتي خودش را بالا ببرد و از سوي ديگر عملاً تحريم‌ها را بي‌اثر مي‌کند.

اين کارشناس اقتصادي اضافه کرد: با امضا اين توافقنامه کانال فروش نفت پاريس به ميزان يک‌ميليون بشکه در روز و همچنين کانال نقل‌وانتقال مالي غير دلاري براي ايران باز مي‌شود و عملاً تحريم‌هاي آمريکا عليه ما بي‌خاصيت خواهد شد. همچنين ايران مي‌تواند به‌واسطه چين هر کالايي را خريداري کرده يا و هر چيزي که بخواهد مانند انرژي را بفروشد. 

بهرامي بيان کرد: توافق تجاري با چين، توان چانه‌زني ايران براي مذاکره با ديگران را به‌شدت بالا مي‌برد؛ يعني قرارداد ناقصي مانند توسعه بندر چابهار که با هندي‌ها بستيم و عملاً همه هزينه‌ها را به عهده ايران گذاشتند؛ حالا بايد موردبازنگري قرار بگيرد و چه‌بسا اصلاً نيازي نباشد که با هندي‌ها کار کنيم؛ زيرا اين کشور دشمن استراتژيک چين است و با دنيا روابط خوبي ندارند؛ يا اينکه قدرت چانه‌زني ما در مقابل ترکيه را براي فروش گاز افزايش مي‌دهد، زيرا مشتريان ديگري هم خواهيم داشت.

وي در مورد هندي‌ها توضيح داد: هندوستان معادن افغانستان را خريده و براي دسترسي به دريا مي‌تواند از مسير روسيه، چين، پاکستان و يا ايران استفاده کند که غير از مسير ايران، مابقي مسيرها براي هندي‌ها بسته است؛ به همين دليل قرارداد چابهار را امضا کردند ولي حتي براي ساخت راه‌آهن آن، حاضر نشدن تأمين مالي کنند و آن را به عهده ايران انداختند اما حالا توافق با چين، توان چانه‌زني ما با هندي‌ها افزايش مي‌يابد.

واردات فناوري و کالا با امضاي توافق چين و ايران

اين کارشناس اقتصادي تأکيد کرد: ايران با امضاء توافق با چين مي‌تواند براي تأمين کالاهاي هاي‌تک و فناوري مانند کالاهايي توليد آلمان، دسترسي پيدا کند، زيرا آلماني‌ها در تحريم چين، با آمريکاي همکاري نکردند و بر اساس توافقي که با چيني‌ها دارند قرار است کالاهايي با فناوري بالا را در اختيار اين کشور قرار خواهند داد؛ اين موضوع مي‌تواند با واسطه براي ايران رخ دهد.

بهرامي در مورد اينکه برخي به دنبال ايجاد فضاي بدبيني بين مردم و جامعه به توافق ايران و چين هستند، گفت: مواردي مانند واگذاري فلان جزيره و... که مطرح مي‌شود، اصلاً صحت ندارد. موضوع ديگر اينکه همواره از سرمايه‌گذاري خارجي مستقيم در پروژه‌ها استقبال مي‌کرديم و همه دنيا استقبال مي‌کند؛ مثلاً فلان کشور در کشور ديگري دو هزار کيلومتر راه‌آهن مي‌سازد و کشور سرمايه پذير زمين در اختيار سرمايه‌گذار قرار مي‌دهد تا اين خط آهن ايجاد شود که اين سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي است.

اگر به‌جاي چيني‌ها با فرانسه قرار بسته مي‌شد، آن را نقد مي‌کردند؟

وي با طرح اين سؤال که ايراد و اشکال سرمايه‌گذاري خارجي چيست، گفت: اگر قرار بود به‌جاي چين با فرانسه قرارداد امضاء کنيم، مطمئناً همين افرادي که امروز منتقد هستند، به‌شدت از آن استقبال مي‌کردند. هنوز يادمان نرفته که رفتن و با شرکت رنو فرانسه قرارداد بستند آن‌هم با شرايط وحشتناک و مي‌گفتند قرارداد خوبي است ولي حالا در امضاء اين قرارداد که چين که مي‌خواهد و قرار است در صنايع ايران 400 ميليارد دلار سرمايه‌گذاري کند، مي‌گويند قرارداد بدي و... است.

تحليلگر اقتصادي تصريح کرد: واقعاً منطق اين افراد را درک نمي‌کنم؛ مگر سرمايه‌گذاري خارجي چيست؟ جز اين است که ظرفيت‌هاي بالقوه خودتان را در اختيار ديگري قرار مي‌دهيد تا با سرمايه‌گذاري، فناوري و سرمايه خودش را بياورد و هرکسي سهم خود را بردارد. اين اقدام هوشمندانه‌اي است که در همه دنيا انجام مي‌دهند.

عده‌اي مي‌خواهند چيني‌ها فقط ضرر کنند/ نقش پشت پرده آمريکايي‌ها

بهرامي افزود: کشورهاي غربي‌ها خودشان در چين خيلي از اين اقدامات انجام داده و کارخانه احداث کردند، طبيعتاً چيني‌ها به آن‌ها  فضا دادند و قوانين را براي حضور آن‌ها تسهيل کردند که امروز فولکس واکن، بي ام و تويوتاي و... در چين خودرو توليد مي‌کنند و مي‌فروشند؛ حالا اگر اين اتفاق براي ايران رخ دهد چه ايرادي دارد؟ چيني‌ها مي‌خواهند در ايران سرمايه‌گذاري کرده و ارزش‌افزوده ايجاد  کنند و بعد سهم خودشان را بردارند.

وي با بيان اينکه به‌هرحال توافق بايد دوطرفه باشد يعني هم ما سود کنيم و هم چيني‌ها؛ گفت:  عده‌اي مي‌خواهند چيني‌ها فقط ضرر کنند ولي هيچ‌کسي هيچ‌وقت چنين کاري انجام نمي‌دهد و توافق بايد برد-برد باشد.

اين کارشناس اقتصادي در مورد اينکه زمزمه‌هايي از بازگشت برخي شرکت‌هاي اروپايي به ايران شنيده مي‌شود يا اينکه هيئت هندي قرار است براي سرانجام توسعه منطقه چابهار پس از سال‌ها تعلل به ايران بيايد؛ که ظاهراً اين موارد با هماهنگي آمريکايي‌ها است، گفت: کاملاً درست است و آمريکايي‌ها مي‌دانند اين قرارداد تهران و پکن چقدر مهم است.

خواب آمريکا براي پکن و تهران 

بهرامي با بيان اينکه اين توافق تجاري، قرارداد ساده‌اي نيست، ادامه داد: آمريکا مي‌داند توافق ايران و چين تمام رژيم تحريم‌هايي که ساختن را بي‌اثر مي‌کند و از سوي ديگر تمام سياست‌هايي که براي چين ايجاد کردند، از بين مي‌برد. آمريکا خوابي براي چين ديده و مي‌خواهد هند را مقابل چيني‌ها قرار دهد و از هند کالا بخرند تا اين کشور تقويت شود؛ همچنين مي‌خواهند رقابت تسليحاتي را در شرق آسيا راه بيندازند تا سرمايه‌هاي چين و امنيت دسترسي اين کشور به انرژي را از بين ببرند و نتواند انرژي خودش را تأمين کند.

وي تأکيد کرد: آمريکا براي ايران هم سياست‌هاي تحريمي فلج‌کننده را در پيش‌گرفته و به همين دليل حاضرند کانال‌هاي خفيفي را براي تعامل با ايران از سوي اروپايي‌ها و برخي کشورها باز کنند تا قرارداد ايران با چين امضا نشود.

اين تحليلگر اقتصادي در مورد سفر هيئت هند هم گفت: اصلاً نبايد اين سفر و يا وعده‌هاي اروپايي‌ها به ايران را جدي گرفته شود البته اين موضوع قدرت چانه‌زني ما با چيني‌ها را بيشتر مي‌کند و مي‌تواند ايران را در يک موازنه مثبت قرار دهد تا قرارداد بهتري با چين امضا شود.

بهرامي با تأکيد بر اينکه مي‌توانيم روي صداقت چيني‌ها حساب کنيم، گفت: چين نياز بسيار مبرمي به قرارداد با ايران دارد و به همين علت حاضرند با شرايط برابر و منصفانه با ايران قرارداد ببندد.

ضربه شديد ايران به امپراتوري آمريکا

وي در مورد اين سؤال که آيا توافق تجاري ايران و چين مي‌تواند به امپراتوري آمريکا يا همان دلار آسيب وارد کرده و زمينه حذف آن از مبادلات ارزي را فراهم کند، پاسخ داد: قطعاً اين توافق به دلار ضربه شديد مي‌زند و آن را خيلي ضعيف مي‌کند زيرا با اين توافق حدود 100 ميليارد دلار مبادلات ارزي از چرخه دلاري خارج مي‌شود که رقم کمي نيست.

اين کارشناس اقتصادي بيان کرد: همچنين بر اساس توافق ايران و چين، معامله بيش از يک‌ميليون بشکه نفت عملاً از چرخه دلار حذف مي‌شود و اين‌يک بحث ناموسي براي آمريکاست که معامله انرژي حتماً بايد با دلار انجام شود و اين موضوع اثر منفي بر ارزش دلار مي‌گذارد و دلار دوباره از اين بخش هم به ضربه مي‌خورد.

شک نکنيد دسترسي ايران به بازارهاي جهاني ايجاد خواهد شد

بهرامي در مورد تأمين منافع کشور و اقتصاد ايران با اجراي اين توافق تجاري، گفت: شک نکنيد ايران عملاً از تحريم خارجي مي‌شود و دسترسي به بازارهاي جهاني براي کشور ايجاد خواهد شد؛ از سوي ديگر بحث سرمايه‌گذاري در صنعت نفت و گاز هم حل خواهد شد و عملاً ظرفيت بسيار زيادي حتي بيشتر از چيزي که قبل از تحريم داشتيم، براي ما فراهم مي‌شود و کانال‌هاي بسياري براي کشور باز خواهد شد.